Ict in de universitaire lerarenopleiding

Ervaring leert dat er weinig, en in ieder geval niet systematisch, aandacht wordt besteed aan ict op de universitaire lerarenopleidingen. Aanleiding om de integratie van ict in de didactische aanpak van een schoolvak in de bovenbouw als een aandachtspunt voor de universitaire lerarenopleidingen te beschouwen. In het onderzoek is op systematische wijze geïnventariseerd op welke manier momenteel aandacht wordt besteed aan ict in het onderwijs (doel, maar vooral ook middel) in de universitaire lerarenopleidingen, en op welke manier dit zou kunnen worden versterkt.

Vraagstelling

In het onderzoek staat centraal op welke wijze in de universitaire lerarenopleidingen aandacht wordt besteed aan de rol van ict in het onderwijs, uitgaande van drie kerntaken in de bekwaamheid van docenten (pedagogisch-didactisch handelen, professionele ontwikkeling en werken in de schoolcontext). Meer specifiek geeft het onderzoek antwoord op de volgende onderzoeksvragen:

1. Welke ict-infrastructuur in de universitaire lerarenopleidingen is aanwezig en hoe wordt deze ingezet in de opleiding?
2. Wat is de deskundigheid van opleiders op het gebied van ict en onderwijs?
3. Welke opvattingen hebben opleiders over ict en onderwijs en hoe zijn deze gerelateerd aan hun inzet van ict in de opleiding?
4. Op welke manier zou de voorbereiding van aanstaande leraren op het werken met ict in het onderwijs kunnen worden versterkt?

Conclusie

Bepaalde hard- en software zijn breed ingevoerd in de opleiding, zoals elektronische leeromgevingen, het gebruik van digitaal videomateriaal en presentatie hard- en software zoals beamers en smartboards. Andere ict-toepassingen zijn (nog) geen onderdeel van de ict-infrastructuur of van het opleidingsprogramma. Dit betreft dan vooral het gebruik van smartphones, tablets, pda’s en toepassingen zoals games en simulaties. Daarmee lijken de lerarenopleiding aan te sluiten bij de situatie in het voortgezet onderwijs.

Het onderzoek laat zien dat op de ulo’s op het gebied van het pedagogisch-didactisch handelen niet gewerkt wordt vanuit een kennisbasis. De manier waarop ict een rol speelt in de opleiding van dio’s en de inhoud van het onderwijs met en over ict hangt af van de opleider en de mogelijkheden die de dio heeft binnen de opleidingsschool. Het beeld uit het onderzoek is in ieder geval dat het werken aan de ict-bekwaamheid van dio’s gefragmenteerd is. Een aspect dat in de ogen van alle betrokkenen bij de interviews structureel te weinig aandacht krijgt tijdens de opleiding van de dio’s is de pedagogische kant, met andere woorden mediawijsheid. Ontwikkeling van de dio op de kerntaak ‘werken in de schoolcontext’, is een taak van de school volgens alle betrokkenen. De derde kerntaak binnen het ict-domein, de professionele ontwikkeling’, lijken dio’s te beheersen.

De situatie in de universitaire lerarenopleiding wat betreft ict-infrastructuur en ict-gebruik is problematisch en niet zo veel anders als in de scholen waar de studenten stage lopen en afgestudeerden stage lopen. De inzet van ict in de universitaire lerarenopleiding lijkt afhankelijk van opleiders. Dit geldt met name voor toepassingen als games, simulaties en social media. De gevonden samenhang tussen enerzijds positieve werkomgeving wat betreft ict en onderwijs en anderzijds ict-gebruik en ict-deskundigheidsbevordering geeft aan dat het zin heeft te investeren in een stimulerende werkomgeving op het gebied van ict en onderwijs. Investeren in ict-infastructuur en aandacht voor ict in het onderwijs, als middel en als doel, kan een positieve werkomgeving op het gebied van ict creëren, die op zijn beurt het gebruik ervan stimuleert.