Het gebruik van gespreid leiderschap door schoolleiders om de implementatie van ICT te bevorderen

In deze masterscriptie Onderwijskunde van Irene Bal is onderzocht of scholen gespreid leiderschap gebruiken voor de implementatie van ICT. Het kleinschalige, kwalitatief beschrijvende onderzoek bij 5 basisscholen start met een theoretisch kader  m.b.t. gespreid leiderschap. De uitgevoerde casestudies met interviews kunnen van toegevoegde waarde zijn voor het onderzoeksveld, omdat het een bijdrage kan leveren aan de expertise wat betreft het gebruik van gespreid leiderschap en het implementeren van ICT. Specifieker kan het aangeven of gespreid leiderschap al dan niet bijdraagt aan de implementatie van ICT.

Vraagstelling

In hoeverre is er volgens de stakeholders (schoolleider, ICT-coördinator en leerkracht) sprake van gespreid leiderschap bij de implementatie en de inzet van ICT in het basisonderwijs?

De volgende drie deelvragen zijn daarbij geformuleerd:

1. Hoe vaak en met welk doelen wordt ICT ingezet in het basisonderwijs?
2. Hoe wordt invulling gegeven aan de vier facetten van ICT implementatie in het onderwijs en welke taken nemen de stakeholders hierbij op zich?
3. In hoeverre vertoont de schoolleider volgens de drie stakeholders, kenmerken van gespreid leiderschap gericht op de implementatie van ICT?

Conclusie

M.b.t. deelvraag 1:
Geconcludeerd kan worden dat alle leerkrachten zelf dagelijks ICT gebruiken in de klas, door het inzetten van het digibord. Het gebruiken van ICT voor het geven van instructie is een doel dat ook door elke school wordt genoemd. Op de scholen waar de ratio devices : leerlingen 1 : 1 is, wordt ICT ook dagelijks door de leerlingen gebruikt in de klas. De scholen met een ratio van 1 : 1 hadden ook andere doelen dan de scholen waar ICT wekelijks door leerlingen wordt gebruikt.

M.b.t. deelvraag 2:
Uit de resultaten blijkt dat bij het facet visie veel verschillen bestaan tussen de scholen wat betreft de taakverdeling en de invulling ervan. Drie van de vijf scholen hebben geen visie op het gebied van ICT op papier staan. ICT wordt minder ingezet op de scholen zonder visie, dan op scholen die wel een visie hebben. Op de scholen met een visie waren de leerkrachten betrokken bij het opstellen van de visie en worden de visies nageleefd door het team.

Het tweede facet deskundigheid valt op tussen de andere facetten door de hoge mate van betrokkenheid van de leerkrachten.

Bij het derde facet infrastructuur blijkt uit de resultaten dat de kosten de praktijk beïnvloeden, scholen zouden wel meer devices willen hebben, maar kunnen dit niet bekostigen (zowel de aanschafwaarde als de licentiekosten spelen hierbij een rol).

Tot slot het facet inhoud & toepassingen, waarbij de stakeholders over het algemeen aangeven dat leerkrachten betrokken of sterk betrokken zijn. Leerkrachten van alle scholen maken gebruik van software die bij een lesmethode wordt aangeboden. Veel leerkrachten maken ook eigen lessen en delen deze met collega’s. De schoolleiders van twee van de vijf onderzochte basisscholen nemen ook een inhoudelijke rol aan, door leerkrachten te informeren over de mogelijkheden op het gebied van inhoud en toepassingen binnen de ICT

M.b.t. deelvraag 3:
Gebleken is dat elke schoolleider in zekere mate kenmerken van gespreid leiderschap vertoont. Op twee scholen gebruiken de schoolleiders alle kenmerken van gespreid leiderschap (het doel hebben het kernproces te veranderen, het betrekken van leerkrachten, de grenzen openhouden om leiderschapstaken op zich te nemen, het stimuleren van gezamenlijk handelen door afstemming & het aangaan van verbindingen en de expertises van het team gebruiken) volgens de stakeholders. De schoolleiders van drie basisscholen wisselen in de mate van aanwezigheid van de kenmerken.

Wanneer op een specifiek kenmerk wordt ingezoomd, is te zien dat hierbij grote onderlinge verschillen bestaan tussen de scholen, zoals bij het kenmerk ‘veranderen van kernproces’ waar de scores sterk uiteenlopen. Daarentegen zou kunnen worden gezegd dat het kenmerk ‘openheid grenzen’ op elke school aanwezig is. Dit zou alle leerkrachten van de scholen de mogelijkheid moeten geven om betrokken te raken bij de implementatie van ICT.

Tot slot valt het kenmerk ‘expertise team gebruiken’ op, omdat twee scholen hier volgens de stakeholders op kenmerken van gespreid leiderschap sterk aanwezig scoren, waar de overige scholen allemaal matig aanwezig scoren. Beide scholen die goed scoren op dit kenmerk, zijn ook verder met het implementeren van ICT dan de overige scholen. De stakeholders van de scholen die matig scoren geven allemaal aan dat er binnen de school meer expertise is op het gebied van ICT dan dat nu wordt benut.